Những chú chó đánh hơi xuất sắc được coi như thiên tài bậc nhất trong lĩnh vực truy tìm dấu vết. Chó là loài động vật có khứu giác vô cùng nhạy bén và tinh tường. Đó là lí do vì sao chúng thường được tin tưởng giao cho những nhiệm vụ tưởng chừng như khó khăn nhất. Việc dạy chó đánh hơi và tìm đồ vật cho chủ nhân là một trong những bài huấn luyện khá thú vị.
Tuy nhiên người huấn luyện chó cần phải huấn luyện phù hợp và khoa học. Đồng thời cũng cần chủ phải kiên trì thực kiện theo từng bước. Ngoài khả năng đánh hơi, chúng còn có thể nhận biết tên của hàng trăm đồ vật khác nhau. Bạn có thể trở thành một ”giáo viên” bất đắc dĩ cho chú cún của mình. Đọc ngay bài viết dưới đây của Pet Mart để có những giờ học vô cùng thú vị nhé.
Vì sao chó đánh hơi tốt hơn so với các loài khác
Điểm khác biệt lớn nhất để khứu giác của chó chính là vùng xử lý mùi vị. Khu vực này có diện tích gấp 40 lần so với con người. Chó có từ 125 triệu tế bào khứu giác tới 225 triệu tế bào. Điều này còn phụ thuộc vào giống, kích thước và cả diện tích não.
Chó săn là giống có nhiều tế bào khứu giác nhất, có thể lên tới hơn 300 triệu tế bào. Chính điều này, chó có khả năng ngửi mùi tốt gấp 100.000 lần cho tới 1.000.000 lần so với con người. Sự chênh lệch quá lớn. Không còn gì đáng lo ngại về khả năng đánh hơi của những chú chó nữa đúng không nào?
Chó đánh hơi được bao xa?
Không chỉ phát huy thế mạnh trong việc ngửi thức ăn. Giác quan đặc biệt này không đơn giản chỉ là đánh hơi thông thường mà chúng còn phân biệt được cả mùi vị của thức ăn. Ngay cả bản thân con người cũng phải dùng vị giác để nếm thức ăn. Nhưng với một chú chó, chỉ cần ngửi thôi cũng đưa ra được quyết định là ăn hay không ăn. Chính vì vậy mà thức ăn cho chó được sản xuất với rất nhiều khẩu vị khác nhau và chúng có thể nhận biết điều này.
Dòng chó đi săn còn được học các bài học huấn luyện chó đánh hơi để săn mồi. Chúng nhận diện con mồi chính xác tuyệt đối. Điều này, không phải bất cứ con vật nào cũng đủ khả năng. Vậy chó đánh hơi được bao xa? Với khứu giác của mình, một chú chó có thể “định vị” được mình đang ở đâu. Đánh hơi được người bạn tình cách đó tới tận 3km. Hoặc phân biệt được đâu là chó lạ, đâu là chó quen hay con cháu trong nhà.
Những điều thú vị về khứu giác của chó
Thỉnh thoảng chúng ta lại bắt gặp hình ảnh một chú chó đang loăng quoăng đánh hơi trong các bãi rác. Nơi phát ra đủ các mùi hôi thối. Hay ngay cả việc đánh hơi mùi của phân cũng làm chúng thích thú. Thật lạ, đây toàn là những mùi ưa thích của chúng. Một sở thích thật kì dị đúng không nào. Một số mùi thơm mà con người rất thích nhưng ngược lại, những chú chó lại rất ghét. Khi được tiếp xúc với những mùi này chúng thường hắt xì và lảng ra một chỗ khác.
- Nước hoa
- Dầu gội
- Mùi trái cây họ cam, quýt
- Tỏi, tiêu
Một chú chó săn đánh hơi chuẩn con mồi chỉ khi bác thợ săn cho chúng ngửi mùi của con mồi trước. Chúng sẽ dựa theo mùi đó mà đánh hơi đi lần theo dấu vết con mồi để lại. Dạy chó đánh hơi hay cao hơn là huấn luyện chó đánh hơi là công việc không hề dễ. Để huấn luyện được một chú chó nghiệp vụ đánh hơi được mùi thuốc phiện và mùi rau quả thực là gian nan. Cần phải có thời gian và sự kiên trì. Chú chó không thể nhớ được mùi đặc trưng sau một lần ngửi. Bởi vì các tế bào khứu giác của chúng thay đổi mỗi tháng.
Cách đánh hơi thông thường của chó
Khi thở thông thường, chó không phân tích hết tất cả các loại mùi vị có trong không khí. Chúng sẽ đưa không khí vào sâu trong mũi và thực hiện việc phân tích mùi vị. Chính vậy, chó có thể được huấn luyện để phát hiện ma tuý, phát hiện người bị lạc… Chúng cũng có thể phát hiện được chủ từ rất xa và nhớ được mùi vị của chủ cho dù rất lâu mới gặp.
Bạn sẽ luôn thấy ngạc nhiên khi mũi cún cưng nhà mình luôn ẩm. Thực chất là cơ quan khứu giác của chó có một lớp màng nhớt tiết dịch để duy trì độ nhạy cảm của khứu giác. Nên nếu khi thấy mũi chúng khô hay đóng vảy, bạn hãy đưa cún đến bác sỹ thú y để kịp thời điều trị nhé.
Dạy chó làm quen với mùi
Để chó đánh hơi được đồ vật, trước hết bạn phải chó chúng làm quen với mùi vị trước. Đầu tiên hãy yêu cầu chó ngồi yên, đưa vật cho chó ngửi và ra lệnh ngửi. Cầm mõm chó nhẹ tay để không gây khó chịu. Giữ vật trước mũi chó đủ sát (không chạm) để thấy cánh mũi đã phập phồng. Tức là đã ngửi thấy mùi.
Khi chó đã nắm bắt được thông tin mùi của đồ vật, bạn có thể giấu đồ vật đi chỗ khác và nhờ chú cún đi tìm giúp. Với khả năng của mình, sẽ rất nhanh để chú cún có thể định vị được vị trí của món đồ bạn đã cho chúng ngửi trước đó.
Sau đó lập tức gán lệnh “tìm” và dùng vật kích thích chó hưng phấn rồi thưởng bằng chính vật đó. Ví dụ hô lệnh và dử vật trước mặt cho chó kéo co. Thao tác này giúp chó hứng thú với lệnh “tìm”. Địa điểm tập bất cứ nơi đâu, nơi tốt nhất là căn phòng mà chó quen thuộc để không bị kích thích bởi tác động lạ.
Gợi ý cho chó biết đồ vật được giấu ở đâu
Lặp lại như trên, chó ngồi yên, chủ ra lệnh “ngửi” và thao tác giúp chó ngửi vật. Không làm quá lâu gây khó chịu, chỉ 2-3 nhịp đếm thường. Giấu vật dưới 1 vật che phủ ngay trước mặt chó, để chó nhìn thấy toàn bộ diễn biến dấu vật.
Thao tác này giúp chó hiểu chính xác lệnh tìm. Cần lặp đi lặp lại với nhiều vật che phủ/chỗ giấu đồ khác nhau và khoảng cách cách chó khác nhau. Không quá xa ngoài tầm tập trung của chó. Lưu ý không thực hiện bước này nhiều lần gây tâm lí ỷ lại đôi mắt ở chó. Chó luôn tìm cách nhìn thấy vật rồi mới lùng sục, không chịu sử dụng mũi. Địa điểm tập bất cứ nơi đâu, nơi tốt nhất là căn phòng mà chó quen thuộc để không bị kích thích bởi tác động lạ.
Dạy chó đánh hơi tìm đồ vật trong gia đình
Bạn có thể huấn luyện chó tại nhà với bài học này. Với việc giấu các đồ vật ở đâu đó, chú chó của bạn sẽ đi tìm. Có thể là đồ chơi, quyển sách hay quần áo… đều được. Phải chắc chắn rằng chú chó biết cái nó đang tìm kiếm.
- Lệnh cho chú chó của bạn ngồi.
- Cầm trong tay bạn một món đồ quen thuộc với nó. Tiếp đến để cho nó ngửi thấy mùi của đồ vật đó.
- Đặt đồ vật vào một vị trí để chú chó có thể nhìn thấy và nói “tìm”. Bạn có thể thêm tên của đồ vật, ví dụ: “tìm khóa” “tìm bóng” … Ngay khi chú chó đánh hơi được và chạm vào đối tượng, bạn bấm clicker và thưởng.
- Lặp lại nhiều lần các bước nêu trên. Chú ý mỗi khi bạn lặp lại hãy di chuyển đồ vật đến các vị trí khác nhau. Sau đó dần dần đặt ở chỗ khó tìm hơn. Tiếp theo là bấm clicker và thưởng.
- Hãy để chú chó ngửi thấy mùi của đồ vật. Sau đó, thử với các đối tượng khác bằng lệnh “tìm”.
Khi dạy chó tìm đồ vật hãy lựa chọn những món đồ thân thuộc nhất để làm quen. Ví dụ như chiếc giày, mũ, tất… của bạn chẳng hạn. Cần đảm bảo là đồ vật có mùi của bạn để cún cưng có thể đánh hơi được.
Dạy chó đánh hơi ở ngoài trời
Lập lại như trên trong phòng kín, yêu cầu chó ngồi ngoài căn phòng để không nhìn được chỗ giấu đồ. Hãy sử dụng căn phòng của chủ, nhà chủ, chỗ quen thuộc với chó để tập phần này. Dắt chó từ ngoài phòng vào sau khi đã cho ngửi và đã giấu đồ. Phải làm thật nhanh vì chó chưa nhớ mùi được lâu.
Hãy quan sát phản ứng của chó khi nó ngửi nhầm, ta nên lơ đi và tiếp tục chỉ điểm. Khi chó tới nơi giấu đồ mà không phát hiện thì hãy yêu cầu chó quay lại và nhấn lệnh tìm. Lúc này nên khơi thoáng nơi giấu đồ ra một chút để chó dễ ngửi thấy hơn.
Thông thường chó chưa biết cách lấy đồ ra khỏi chỗ giấu sẽ rất nản vì ngửi thấy nhưng không lấy ra được. Lúc này bạn cần nhanh chóng phát hiện biểu lộ tâm lí và hành động của chó để thưởng hoặc giúp chó lấy đồ ra khỏi nơi giấu.
Sau khi chó đánh hơi thành thục ở các vị trí trong căn phòng quen thuộc, có thể lặp lại các thao tác trên đối với từ 2 căn phòng trở lên… Chú ý luôn luôn chỉ điểm ngửi cho chó bằng tay, vừa giúp chó biết tập theo chỉ định, vừa giúp chó hào hứng hơn.
Huấn luyện chó đánh hơi nâng cao
Bài tập nâng cao được thược hiện bên ngoài. Khởi đầu cho tìm kiếm bên ngoài, tốt nhất là ở những bãi cỏ rộng ít kích thích lạ và tập vào đêm khi sương ướt hoặc sau cơn mưa là thuận lợi nhất cho chó. Hơi nước trong không khí sẽ mang nguồn hơi tập trung hơn và giúp chó dễ phát hiện hơn.
Yêu cầu chó ngồi yên và ra lệnh ngửi vật, che mắt và giữ chó. Sau đó cầm vật ném về hướng chó không nhìn thấy được. Ra lệnh “tìm”. Lúc này chó đã phải đạt được mức độ hiểu thấu đáo lệnh tìm khi tập tìm vật trong nhà và hứng thú với việc tìm kiếm… Hoàn thành bước này, chó đã đạt đến mức độ biết sử dụng chiếc mũi.
Hướng dẫn chó tự truy tìm nguồn hơi
Bãi tập tốt nhất nên là một bãi cỏ và có 2 người cùng dạy. Trong đó 1 người là chủ ra lệnh và 1 người trợ giúp giữ chó. Người giúp giữ chó ngồi yên và che mắt chó. Chủ chó thao tác tạo dấu vết đường đi của mùi trên nền cỏ và dấu vật ở nơi dễ nhận biết. Yêu cầu chó đánh hơi trên nền cỏ. Tăng dần độ khó về khoảng cách và mùi phức tạp và nơi giấu đồ . Các bước huấn luyện về sau cơ bản lặp lại quy trình như nhau song có gia tăng về diện tích đánh hơi, thời gian chờ đợi. Nguồn hơi và sự chỉ dẫn cũng giảm dần theo sự tiến bộ của chó.
Làm gì khi chú chó không hiểu bài
Dạy chó đánh hơi tìm đồ vật không phải là bài học khó. Tuy nhiên, có những chú chó không hiểu những gì bạn muốn làm. Có những chú chó có cái mũi rất to, nhưng một số thì lại không. Khi bắt đầu, hãy chắc chắn rằng đồ chơi cho chó bạn sử dụng là món đồ mà nó thích thú. Hoặc hãy chắc chắn rằng, chú chó của bạn biết tên đồ chơi này.
Hãy dạy nó ở những khu vực dễ dàng nhất trước. Sau đó, bạn có thể thử giấu các đồ chơi trong các vị trí dần dần khó hơn. Như vậy, các bước huấn luyện chó đánh hơi tìm đồ vật đã được hoàn thành hết sức đơn giản và dễ thực hiện đúng không nào. Chú ý luôn kiểm soát bằng dây dắt chó và hướng dẫn bằng lệnh. Có thể chỉ dẫn bằng tay những nơi cần chó ngửi. Nên sử dụng nhiều vật khác nhau khi chó đã thành thạo bước 3.
Chó cưng cũng rất dễ nản, vì vậy lập tức nghỉ tập nếu thời tiết quá nóng và cảm thấy chúng mệt mỏi. Luôn chú trọng việc khen ngợi chó, vỗ về chó. Hãy khen ngợi chó một cách tự nhiên nhất có thể, không được phép quên… Đối với huấn luyện chó, khen ngợi là điều cốt yếu để chó nghe lời bạn.
Cách huấn luyện chó biết tên các đồ vật
Loài chó rất thông minh, chúng thậm chó có thể nhận biết các từ. Theo các bác sĩ thú y, loài chó thông minh hơn rất nhiều so với chúng ta nghĩ, chúng có thể học hỏi tên của tất cả mọi thứ. Một con chó Collie có tên Chaser hiện đang nắm giữ kỷ lục về từ vựng chó lớn nhất. Nó đã học được tên của hơn 1000 đồ chơi khác nhau và các mặt hàng.
Chó không giới hạn đối tượng, nó có thể học tên của người và vật nuôi khác. Bạn có thể dạy cho chú chó của bạn tên của tất cả đồ chơi của mình, điều khiển từ xa, điện thoại, giầy, tất… hoặc một nơi như chuồng của nó hoặc phòng khách. Các bước cụ thể như sau:
- Cho chó của bạn chạm vào bàn tay của bạn và nhấp vào Clicker.
- Giữ đồ vật trong bàn tay của bạn và nói tên. Bấm ngay clicker khi chó chạm vào đối tượng. Không bấm khi chó chạm vào tay của bạn.
- Hãy gọi tên đồ vật chỉ khi chó chạm vào, sau đó bấm clicker.
- Lặp lại 5 lần.
- Giữ đồ vật và nói tên của nó và nhấp vào Clicker khi chó chạm vào nó
- Khi chó học được tên của 2 hoặc 3 đồ vật thì đặt ra trước mặt nó. Và gọi tên, nếu nó chạm đúng thì bấm clicker. Như vậy là chó đã hiểu bài, và ghi nhớ được tên của đồ vật
- Đối với việc dạy tên của những người ( Hà, Hòa, Hiền.. cha, mẹ…) và địa điểm (giường ngủ, góc, cũi…) sử dụng thanh đào tạo để giới thiệu người hoặc nơi để chó tiếp thu nhanh hơn.
Quy trình hướng dẫn dạy chó tìm hiểu tên đồ vật
Ban đầu bạn cần chờ đợi cho đến khi chú chó nhìn đồ chơi “bóng”. Sau đó bấm vào clicker, bạn cần nhớ là làm điều này nhiều lần cho đến khi chú chó có sự chú ý nhìn vào quả bóng. Nó có sự chú ý và hướng nó về phía bóng. Lập tức bấm clicker khi con chó đi về phía đồ chơi và chạm vào nó. Mỗi lần nó chạm vào bóng bằng miệng của nó hoặc chân hãy bấm clicker và thưởng.
Ngay sau đó, nó sẽ làm thường xuyên đến khi đó, bạn bắt đầu nói “bóng” bất cứ khi nào chú chó chạm vào bóng. Cuối cùng bạn hô: “tên chó, lấy bóng” chú chó sẽ đi tìm kiếm xung quanh nhà để tìm đồ chơi của mình.
Khó khăn duy nhất trong quá trình huấn luyện đó là chú chó không hiểu được lệnh. Lời khuyên dành cho bạn là đừng làm cho chú chó của bạn mệt mỏi. Chỉ cần 5 phút huấn luyện cho một chú chó con. Và 7-10 phút cho một chú chó trưởng thành. Đây là thời gian tốt nhất để chú chó có thể tiếp thu bài học. Sau khoảng thời gian đó, chó sẽ không thể tập trung. Ngay cả khi chú chó của bạn hiểu được những gì bạn đang cố gắng dạy. Tuy nhiên nó sẽ khó nhớ sau này.
Cách huấn luyện chó tốt nhất là nên bắt đầu từ khi chó còn nhỏ. Việc tiếp thu và hình thành thói quen chấp hành mệnh lệnh sẽ rất tốt cho những bài huấn luyện sau này. Bài tập này có thể áp dụng đối với nhiều giống chó như Poodle, Becgie, Phú Quốc, Pug, Alaska, Pug, chó cỏ… Tùy vào nhận thức của từng giống chó, bạn có thể lựa chọn những món đồ vật phù hợp để chó đánh hơi và nhớ tên chúng. Chúc bạn thành công!
